Miejsce: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli, ul. Sandomierska 1

Termin: 18 września – 30 października 2016

Kurator i koordynator wystawy: Elżbieta Skromak

Chleb w tradycji polskiej jest nie tylko jednym z podstawowych produktów spożywczych ale także ważnym symbolem dostatku i pomyślności. Od czasów najdawniejszych chleb na ziemiach polskich miał poszanowanie i przypisywano mu ważne znaczenie, czego dowodem było jego eksponowanie podczas podniosłych uroczystości świątecznych, jak i w wydarzeniach rodzinnych i gromadzkich.

Chleb na ziemiach polskich ma długą historię. Już we wczesnym średniowieczu rozprzestrzenił się jako najpopularniejszy produkt zbożowy. Początkowo  znacznie pospolitsze były placki sporządzane bez zakwasu z różnych zbóż. Do popularnego pożywienia zbożowego należały także różne bryje i polewki, które przetrwały do XX w. Bardzo ważnym momentem w historii chleba stało się zastosowanie rozczynu, który powodował rośnięcie i spulchnianie ciasta. Natomiast od I wojny światowej na dobre rozpowszechnił się zwyczaj pieczenia chleba na drożdżach.

Chleb w tradycyjnej kulturze ludowej był nie tylko ważnym posiłkiem, ale także czymś uświęconym i związanym z wieloma obrzędami, dlatego przyjmował różne formy pieczywa świątecznego. Niestety w Polsce zachodniej i centralnej z końcem XIX w. chleb obrzędowy, w formie wypiekanych kołaczy i szyszek weselnych, „kukiełek” dla chrześniaka czy figurek związanych z ludową magią zwyczajów dorocznych, zaczął zanikać. Na wschodzie i południowym wschodzie niektóre wspomniane formy pieczywa świątecznego powszechnie spotykano jeszcze do poł. XX w.

Wystawa „Dobry chleb” przybliży historię chleba, „drogę” od ziarna do jego wypieku, wyroby piekarnicze oraz bogactwo obrzędowe jakie wiąże się z chlebem w tradycji ludowej. Obok sprzętów rolniczych, gospodarskich i kuchennych obrazujących temat, znajdą się zabytki archeologiczne oraz ciekawe przykłady ciasta obrzędowego i piekarniczego charakteryzujące się bogactwem kształtów i precyzją wykonania.

Muzealia prezentowane na ekspozycji pochodzić będą z Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie, Muzeum Etnograficznego im. F. Kotuli oddział Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, Muzeum Lubelskiego w Lublinie, Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, Muzeum w Przeworsku oraz Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli.

Wystawa będzie bazą dla wielu działań edukacyjnych promujących dawne tradycje związane z wypiekiem pieczywa.

oprac. E.Skromak